İbadiyye İslamında Liderlik
Kur‘ an-ı Kerim bütün İslam hukukunun temeli iken, farklı yorumlar ve inançlar farklı düşünce biçimleriyle sonuçlandı. Hz. Muhammed 632 yılında öldükten sonra gruplarda ayrışmalar yaşandı ve onun takipçileri, Hz. Muhammed‘ in kan bağından olanları mı yoksa inancın ilkelerine bağlı liderleri mi takip etmeleri gerektiklerine karar veremediler.
Sünni mezhebine göre Hz. Muhammed‘ in varisleri 4 Halife‘ nin haklı bir biçimde Müslümanların liderleri olmuşlardır. 4 Halifenin varislerini meşru dini liderler olarak görmüşlerdir. İlk olarak Hz. Muhammed‘ in danışmanı olan Hz. Ebu Bekir‘ i halife olarak seçmişlerdir. Bütün Sünni imamlar Hz. Muhammed‘ in kabilesi olan Kureyş Kabilesi‘ nden seçilmiştir.
Diğer bir yandan Şiiler ise sağdece 4. Halife, Hz. Muhammedin kuzeni ve aynı zamanda manevi oğlu Hz. Ali‘ nin öğretilerine inanırlar.
Fakat İbadiyye mensuplarına göre imamın soyu önemsizdir. İbadiyye mensupları her inançlı, mantıklı ve eğitimli Müslümanın devlet için uygun bir aday olduğuna ve imam olarak seçilebileceğine inanırlar. İmam tüm devlet gücüne sahip dini ve seküler bir liderdir. İmam, İbadiyye mensuplarının gözünde insanların Allah’ın yarattığı diğer varlıkların önünde ilk olması gibi “eşitler arasında ilktir.” Bu nedenle ümmet, Müslümanların topluluğu, kendi içerisinden en iyi özelliklere sahip bir inananı devlet için seçer. Eğer kimse devletin imamlığı pozisyonunu taşıyabilecek özelliklere sahip değilse, makam geçiçi olarak boş kalır.
Benzer bir şekilde, seçilmiş bir imam beklentileri karşılayamıyorsa makamdan oylama sonucu atılabilir.
İbadiyye topluluğunun ilk imamı ve aynı zamanda bu öğretinin baş düşünürü Jabir b. Zayd‘ dir (ölüm yılı: H.S. 93/ M.S. 711). Jabir b. Zayd Umman Nizwa‘ da dünyaya geldi ve sonra Irak‘ a yerleşti. Uzak olmasına rağmen ülkesiyle olan bağlarını hep sıkı tuttu. İbadiyye topluluğunun oluşmasında Al-Azd ve Al-Muhallab kabileleri ona yardım etti.
Jabir bin Zaid, Ibn Ibadh‘ a bir çok siyasi konuda tavsiyelerde bulundu. Birlikte Kaderiyye, Mutelize, Şii, Mujites ve hatta Hariciler gibi grupları çürüttüler. İlk İbadiyye grubu ılımlı, sayıca kısıtlı bir gruptu.
İmamlık sistemi 19. Yüzyılın sonuna kadar sürdü.
